Nam Định (Phủ Dầy): Vận dụng sai luật là căn nguyên ‘loạn’ tên di tích?

Luật sư cho rằng, căn cứ Điều 6 Thông tư 09/2011/TTBVHTT để ban hành văn bản “chỉ đạo” treo biển tên di tích là vận dụng sai luật, dẫn đến “loạn” tên di tích, gây khó khăn cho công tác quản lý tại địa phương.

Loạn tên biển di tích 

Thông tin từ Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định cho biết,  ngay sau khi có ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại văn bản số: 9064/VPVP-KGVX ngày 20/11/2023 của Văn phòng Chính phủ, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch cùng với các Sở ban ngành có liên quan của tỉnh Nam Định đã khẩn trương vào cuộc để làm sáng tỏ những nội dung kiến nghị của người dân Thôn Vân Cát, trong đó có nội dung về việc treo biển tên di tích.

Theo quan sát của phóng viên, tên biển có chữ Phủ Chính được treo ở một cổng ra vào, trên 01 băng rôn căng ngang có chữ Phủ Chính Phủ Dầy. Tại một số ngã 3 đường biển chỉ dẫn đường đi cũng thấy ghi Phủ Chính và Phủ Chính - Phủ Dầy.

Một số biển hiệu, băng rôn, biển chỉ dẫn đường đi có ghi tên Phủ Chính và Phủ Chính - Phủ Dầy. Ảnh chụp ngày 05/12/2023.

Hồ sơ tài liệu thể hiện, tên gọi 20 di tích thuộc quần thể di tích lịch sử Phủ Dầy thực hiện theo Quyết định số: 09–VH/QĐ ngày 5/3/1975 của Bộ trưởng Bộ Văn hoá-Thông tin; Quyết định số: 2330/QĐ-UBND ngày 17/10/2017 của UBND tỉnh Nam Định; Quyết định số: 488/QĐ-BVHTTDL  ngày 28/01/2021 Bộ trưởng Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện về việc sửa đổi tên gọi di tích tại phụ lục Quyết định số: 09-VH/QĐ ngày 21 tháng 02 năm 1975 của Bộ trưởng Bộ Văn hoá về việc xếp hạng di tích quốc gia, thành Di tích kiến trúc nghệ thuật Phủ Dầy (gồm Phủ Tiên Hương, Phủ Vân Cát, Lăng Mẫu Liễu Hạnh).

Có nghĩa là tên gọi các phủ như Phủ Tiên Hương, Phủ Vân Cát, Lăng Mẫu Liễu Hạnh… là tên gọi chính thức của các di tích được căn cứ bởi Hiến pháp (ghi rõ trên bằng công nhận di tích lịch sử văn hoá) Luật Di sản và các quy định khác của pháp luật.

Bằng công nhận di tích Lịch sử văn hoá và xếp hạng di tích quốc gia không có tên Phủ Chính hay Phủ Chính - Phủ Dầy.

Tuy nhiên, việc bà Trần Thị Huệ (Thủ nhang phủ Tiên Hương) viện dẫn Văn bản số: 812/DSVH-DT ngày 11/10/2021 của Cục di sản văn hoá để thay tên biển  Phủ Tiên Hương thành Phủ Chính không những khiến dư luận “nổi sóng” mà còn làm “đau đầu” cơ quan quản lý địa phương.

Ngày 09/11/2021, Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định đã có Công văn số: 1287/DSVHHTDL-BT đề nghị Cục Di sản văn hoá hướng dẫn việc treo biển tên tại di tích Phủ Dầy thống nhất với Quyết định của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Ngày 17/01/2022, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương đã ký Văn bản số: 170/ BVHTTDL-DSVH  với nội dung chấp thuận đề nghị của bà Trần Thị Huệ (thủ nhang phủ Tiên Hương) treo biển tên với tên gọi khác là Phủ Chính và Phủ Chính Tiên Hương như Văn bản số 812 của Cục Di sản văn hoá.

Vận dụng thông tư có đúng luật…?

Nội dung Văn bản số: 170/BVHTTDL-DSVH ngoài việc dẫn chứng các tài liệu khoa học về nguồn gốc tên gọi, còn căn cứ khoản 1 Điều 6 Thông tư 09/2011/TT-BVHTTDL để “lý giải” việc chấp thuận treo biển tên Phủ Tiên Hương với tên gọi khác là Phủ Chính và Phủ Chính Tiên Hương.

Luật sư Bùi Xuân Lai, Đoàn Luật sư tỉnh Nam Định cho biết, theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015, Thông tư là hình thức văn bản quy phạm pháp luật do Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ ban hành để hướng dẫn thực hiện văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên.

Văn bản của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch được Luật sư phân tích là vận dụng sai luật, vì khoản 1 Điều 6 của Thông tư 09/2011/TT-BVHTTDL không quy định về việc sửa đổi, thay tên di tích đối với các di tích đã được xếp hạng.

Thông tư 09/2011/TT-BVHTTDL ngày 14/07/2021, quy định nội dung hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích lịch sử văn hoá và danh lam thắng cảnh. Khoản 1 Điều 6 Thông tư này nhằm hướng dẫn các tổ chức cá nhân trong việc lập hồ sơ khoa học lý lịch di tích, thống nhất tên sử dụng đối với di tích đề nghị được xếp hạng. Điều khoản này không quy định về việc sửa đổi, thay tên di tích đối với các di tích đã được xếp hạng.

Đơn của bà Trần Thị Huệ (thủ nhang Phủ Tiên Hương) là đề nghị treo biển tên di tích (không phải là gửi hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng di tích) do đó không thuộc đối tượng phạm vi điều chỉnh được quy định tại khoản 2 Điều 1 của Thông tư 09/2011/TT-BVHTTDL. Thông tư này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân Việt Nam tham gia lập hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích (sau đây gọi chung là hồ sơ khoa học di tích). 

Cần nhắc lại, bà Trần Thị Huệ có đơn xin treo biển tên di tích, không phải nộp hồ sơ khoa học để xếp hạng, vì quần thể di tích Phủ Dầy (trong đó có Phủ Tiên Hương) đã được cấp bằng Di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc gia năm 1975, bằng xếp hạng Di tích quốc gia năm 1989, sửa đổi theo Quyết định số 488 của Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện với tên gọi: Di tích kiến trúc nghệ thuật Phủ Dầy gồm Phủ Tiên Hương, Phủ Vân Cát, Lăng Mẫu Liễu Hạnh và các di tích có liên quan.

Do đó, việc căn cứ khoản 1 Điều 6 Thông tư 09/2011/TT-BVHTTDL để ban hành văn bản số: 170/BVHTTDL-DSVH “chấp thuận” và chỉ đạo các cơ quan liên quan hướng dẫn treo biển tên Phủ Chính, Phủ Chính Tiên Hương, không những áp dụng sai luật, mà còn là căn nguyên dẫn đến “loạn” tên phủ, gây khó khăn cho công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị kiến trúc nghệ thuật Phủ Dầy hiện nay. 

Còn theo Luật sư Trần Thị Hà, Công ty Luật TNHH Pharos, Văn bản số: 812 của Cục Di sản văn hoá, là văn bản hướng dẫn (trả lời) không mang tính quy phạm, không có hiệu lực pháp luật thực thi và cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến những “lùm xùm” trong việc treo biển tên di tích tại Phủ Tiên Hương hiện nay.

Thông tư số 09/2011/TT-BVHTTDL ngày 14/07/2021 của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch

Điều 1. Đối tượng, phạm vi điều chỉnh

1. Thông tư này quy định về nội dung hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh (sau đây gọi chung là di tích) cấp tỉnh, di tích quốc gia, di tích quốc gia đặc biệt.

2. Thông tư này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân Việt Nam tham gia lập hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích (sau đây gọi chung là hồ sơ khoa học di tích).

...

Điều 6. Lý lịch di tích

Lý lịch di tích phải kê khai đầy đủ các nội dung sau đây:

1. Tên gọi di tích:

a) Tên gọi di tích được thống nhất sử dụng trong hồ sơ khoa học di tích;

b) Các tên gọi khác của di tích (nếu có) và nguồn gốc tên gọi đó.

Nguồn: https://lsvn.vn/nam-dinh-phu-day-van-dung-sai-luat-la-can-nguyen-loan-ten-di-tich-1702251900.html